De vrees van menig kippenhouder: de vogelgriep. In het nieuws zie je er van alles over voorbij komen: verhalen van complete pluimveestallen die geruimd moeten worden tot filmpjes van wilde dieren die vreselijke symptomen laten zien. Maar welke impact heeft de vogelgriep op kippen in de tuin? En wat kun je doen om te voorkomen dat jouw kippen besmet raken met de vogelgriep? Dat lees je allemaal in dit artikel.
Wat is vogelgriep eigenlijk?
Vogelgriep is een verzamelnaam voor verschillende griepvirussen bij vogels. Ze noemen dit ook wel aviaire influenza. Er bestaat een milde en een ziekmakende vorm van de vogelgriep. De paniek is er vooral om de hoogpathogene vogelgriep (ook wel HPAI genoemd) Van deze variant kunnen verschillende soorten vogels erg ziek worden en dood gaan. Het is ook nog eens erg besmettelijk.
Symptomen van vogelgriep bij kippen
Als je kippen vogelgriep hebben dan zie je de symptomen hiervan binnen enkele uren, maar in ieder geval binnen 3 dagen. Het meest typische aan vogelgriep zijn de aparte zenuwverschijnselen zoals hieronder te zien is in de video.
De behandeling van vogelgriep
Er is op dit moment geen behandeling voor vogelgriep. Het gaat namelijk om een virus waarbij er door de mutatie steeds weer nieuwe varianten ontstaan. Ook vaccinatie heeft hierdoor geen zin. Er zijn wel dingen die je kan doen om te voorkomen dat je kippen vogelgriep krijgen. Meer daarover lees je hieronder.
Hoe kunnen kippen vogelgriep krijgen?
> Door een andere kip met vogelgriep: dit is de meest directe vorm van verspreiding. Dit kan ook gebeuren als je een kip koopt die vogelgriep heeft en je deze bij je andere kippen zetten.
> Als kippen in aanraking komen met besmette watervogels. “Resultaten van surveillanceprogramma’s binnen en buiten Europa hebben laten zien dat vogelgriepvirussen hoofdzakelijk worden aangetroffen bij watervogels, zoals verschillende soorten zwanen, ganzen, wilde eenden, steltlopers en meeuwen” [1].
> Als kippen in aanraking komen met mest van wilde watervogels of met water waar wilde watervogels in gepoept hebben. “Wilde watervogels laten vooral tijdens het opstijgen of tijdens het grazen uitwerpselen vallen. Het vogelgriepvirus kan lang overleven in de uitwerpselen zelf, maar ook in het water waarin uitwerpselen terecht komen” [2]
> Als kippen in aanraking komen met aaseters die een besmette vogel hebben opgegeten. “Andere vogels dan watervogels kunnen ook besmet raken, maar hun rol in virus circulatie en overdracht naar pluimvee wordt klein geacht. Ook raken aaseters (o.a. roofvogels, meeuwen, eksters, maar ook incidenteel vossen, dassen, bunzing), die van besmette dode watervogels eten, besmet” [3]
> Als kippen in aanraking komen met besmette muggen of vliegen. “Eerder buitenlands onderzoek aan muggen en huisvliegen, gevangen in de buurt van HPAI-besmette pluimveebedrijven laat zien dat insecten het virus mee de stal in zouden kunnen nemen” [4]
> Vermoedelijk ook als kippen in aanraking komen met ratten of muizen die vogelgriep bij zich dragen, maar hier is nog niet veel over bekend [5]
Afschermplicht als hobby kippenhouder
Om verspreiding van de vogelgriep zoveel als mogelijk te voorkomen heeft de NVWA een protocol gemaakt voor hobby kippenhouders. Hier staat onder andere dat wij als hobbykippenhouders een afschermplicht hebben. "De afschermplicht is er om te voorkomen dat vogels in contact komen met zieke wilde vogels of hun uitwerpselen” [6] Voor commercieel gehouden pluimvee is er een ophokplicht. Pluimveehouders worden verplicht om pluimvee binnen te houden in een afgesloten ruimte zoals een loods of een schuur. Het gekke is alleen het volgende:
“Alle HPAI-uitbraken bij pluimvee sinds 2014 in Nederland hebben - op een enkele uitzondering na - plaatst gevonden in de periode dat het pluimvee verplicht was opgehokt. Hoe het virus dan toch in de stal bij het pluimvee terecht komt, is helaas onbekend” [7]
“Wilde watervogels worden geassocieerd met de wereldwijde verspreiding van het aviaire influenza (AI) of vogelgriepvirus. Hoewel in moderne pluimveestallen direct contact tussen het pluimvee en wilde vogels uiterst onwaarschijnlijk is, vinden AI-uitbraken nog steeds plaats” [5]
Ook ophokken voorkomt dus geen uitbraak! Er is nog maar weinig bekend over hoe het virus dan toch bij opgehokte kippen terecht kan komen.
Voorkomen dat de kippen in jouw tuin vogelgriep krijgen:
Hoewel het dus onbekend is hoe het virus alsnog bij opgehokte kippen terecht kan komen, is het goed om te kijken wat je kan doen om verspreiding te voorkomen. Hiervoor kijk je naar huidige manieren van verspreiding en hoe je deze kan voorkomen:
1. Wees voorzichtig met het aanschaffen van nieuwe kippen.
2. Zorg dat wilde watervogels uit de buurt van je kippen blijven. Overvliegen is niet zo erg, de kans dat een wilde watervogel poept, terwijl hij overvliegt, is ontzettend klein.
Let op: kleine tuinvogels zoals mezen, mussen, merels en koolmeesjes lijken geen effect te hebben op de verspreiding van vogelgriep! Bij kleine tuinvogels is het vogelgriepvirus (aviaire influenza) nog nooit gevonden namelijk. Ditzelfde geldt voor duiven, zij zijn geen risico vogels. Duiven kunnen wel besmet raken, maar ze worden meestal niet ziek. Daardoor kan de rol in de verspreiding van duiven als nihil worden beschouwd. Een duif kan vogelgriep ook niet doorgeven aan kippen of anderen dieren.
3. Voorkom dat je kippen uit een sloot of vijver drinken waar ook wilde watervogels komen.
4. Bestrijd eventueel aanwezige muizen of ratten.
5. Zorg voor een goede hygiëne en voorkom dat mest zich gaat opstapelen. Zand gebruiken als bodembedekker helpt daarbij. Hier lees je daar meer over.
6. Zorg voor een gezonde infectiedruk.
Als er in een klein hok één kip ziek wordt, dan worden er snel meerdere kippen ziek. In dat geval is de infectiedruk te hoog doordat er te veel ziektekiemen in een ruimte zijn. Ook kunnen ziektes zich dan veel sneller verspreiden. Om te kijken hoeveel kippen er op een gezonde manier in jouw nachthok kunnen, kun je een kleine berekening doen.
Voor een gezonde omgeving heeft één kip minimaal 0,3 m2 nodig in het nachthok. Voor krielkippen kun je 0,25 m2 aanhouden. Stel je hebt een hok van 1,5m x 2,5, dan is dat 3,75 m². Om te berekenen hoeveel kippen er in een hok van 3,75 m² kunnen, doe je 3,75 : 0,3 (voor normale kippen) = 12,5. Dan zou je dus 12 kippen kunnen houden. Ook bij de grootte van de buitenruimte gaat het over de infectiedruk. Als de infectiedruk in de buitenruimte te hoog is dan zitten er te veel ziektekiemen in de buitenruimte om je kippen gezond te kunnen houden. Over het algemeen geldt; hoe groter, hoe beter [8]
Ga je kippen dus niet opsluiten in een kleine ruimte, dit komt hun gezondheid echt niet ten goede! Daarnaast is de kans op pestgedrag veel groter als je kippen in een kleine ruimte houd.
7. Houd de weerstand van je kippen hoog. Wat je verder nog kan doen is de weerstand van je kippen zo hoog als mogelijk houden. Multivitamin & Infectie weg zijn hier perfect voor!
Ik hoop dat je zo genoeg handvaten hebt om de verspreiding van vogelgriep tegen te gaan. Zowel voor je eigen kippen, als de kippen in de pluimvee-industrie die anders geruimd moeten worden, als voor de wilde vogels.
Bronnen voor de wetenschappelijke onderzoeken:
1. Wallensten A, Munster VJ, Latorre-Margalef N, Brytting M, Elmberg J, Fouchier RA, Fransson T, Haemig PD, Karlsson M, Lundkvist A, Osterhaus AD, Stervander M, Waldenström J, Björn O: Surveillance of influenza A virus in migratory waterfowl in northern Europe. Emerg Infect Dis. 2007.
2. Arwin Elbers: Omgevingstransmissie van aviaire influenza virus door de lucht via wilde watervogels naar commercieel gehouden pluimvee. WBVR Rapport 2128494, 2021.
3. Besluit van de commissie: van 25 juni 2010 betreffende de uitvoering door de lidstaten van surveillanceprogramma’s voor aviaire influenza bij pluimvee en in het wild levende vogels. Europa, 2010.
4. Sawabe K, Hoshino K, Isawa H, Sasaki T, Hayashi T, Tsuda Y, Kurahashi H, Tanabayashi K, Hotta A, Saito T, Yamada A, Kobayashi M. Detection and isolation of highly pathogenic H5N1 avian influenza A viruses from blow flies collected in the vicinity of an infected poultry farm in Kyoto, Japan, 2004.
5. Sara Bult: De rol van knaagdieren bij uitbraken van vogelgriep. Universiteit Utrecht, 2018.
6. Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit: Vogelgriep preventie en bestreiding. NVWA, 2023
7. Armin Elbers, Roy Slaterus. Factsheet vogelgriep. Wageningen Universiteit, 2022.
8. Kim ten Damme. Het ideale Kippenhok. De Kippenclub, 2023.
Misschien vind je dit ook interessant:
