De meest voorkomende gezondheidsproblemen bij kuikens zijn coccidiose, kannibalisme en kromme tenen. Problemen kunnen worden voorkomen door goede voeding, vers water en goede huisvesting. Kuikens hebben de tijd nodig om hun immuunsysteem op te bouwen. Tot die tijd zijn ze redelijk kwetsbaar voor allerlei ziektes waar ze aan bloot worden gesteld. In dit artikel lees je meer over de veel voorkomende problemen bij kuikens en ons advies om dit te voorkomen en behandelen.
Kenmerken van gezonde kuikens:
Om problemen bij kuikens te herkennen is het belangrijk om te weten hoe gezonde kuikens eruit zien en zich gedragen. Op die manier zul je ziektes sneller herkennen.
> De geur: elke verandering in de geur is een slecht teken.
> Het geluid: gezonde kuikens maken vrolijke, verschillende geluiden. Zieke kuikens kunnen niezen, rochelen of veel piepen.
> Het uiterlijk: een gezond kuiken ziet er alert uit als hij niet slaapt. Een ziek kuiken kan slap en sloom worden, zijn nek intrekken of de kop naar beneden laten hangen met gesloten of gezwollen ogen. Als een kuiken de vleugels laat hangen of stopt met groeien is dit ook een teken van ziekte.
> De mest: poep van kuikens is stevig, en af en toe kan plakkerige poep ook normaal zijn. Niet normale poep kan waterig of bloederig zijn. Als de poep aan de kontjes blijft plakken, is dit een slecht teken.
Deze kuikens zijn even oud dus zouden even groot moeten zijn. Het rechter kuiken heeft duidelijk iets onder de leden. Het rechter kuiken heeft last van een Coccidiose besmetting.
Stress voorkomen
Kuikens zijn heel gevoelig voor stress. Stress kan ervoor zorgen dat kuikens minder goed groeien, dat de weerstand verminderd en dat ze vatbaarder zijn om ziek te worden. Probeer stress dus zoveel als mogelijk te voorkomen. Om te voorkomen dat je meer stress veroorzaakt bij de kuikens, kun je ze het best de eerste 3 dagen niet aanraken. Praat of neurie een beetje als je dichterbij kom, zodat ze niet schrikken als ze je zien. Beweeg langzaam en rustig in de buurt van de kuikens. Zelfs het veranderen van voerbak veroorzaakt stress voor kuikens. Als je de voer of waterbak wil veranderen voor een andere, laat de oude dan een paar dagen op de plaats staan zodat de kippen eraan kunnen wennen. Verander altijd maar één ding tegelijk, dus ga de kuikens niet op 1 dag én verplaatsen én veranderen van voerbak. Pak de kuikens het liefst op van de zijkant, en niet van boven. Een roofdier pakt een kuiken ook van boven en de stress die dat veroorzaakt zit in hun instinct.
Om stress bij kuikens te voorkomen is het handig om ze met de moeder apart te zetten van de andere kippen.
Coccidiose
Coccidiose is de meest voorkomende ziekte én doodsoorzaak bij kuikens. Coccidiose komt het meest voor bij kuikens van drie tot zes weken oud en maakt de meeste slachtoffers als kuikens 4 tot 5 weken oud zijn. Kuikens met coccidiose raken verzwakt, krijgen een lagere weerstand en kunnen doodgaan. Doordat de weerstand verlaagd zijn de kuikens ook veel gevoeliger voor andere ziektes en infecties.
Coccidiose is een darmziekte die wordt veroorzaakt door protozoa parasieten. Deze parasieten beschadigen het darmvlies waardoor er bloedingen en littekens ontstaan. Op de plek van de littekens, kunnen de kippen het hele leven lang geen voedingsstoffen meer opnemen. Na een heftige coccidiose besmetting zitten de darmen vol met littekens. Hierdoor kan een kip nooit een echt goede weerstand opbouwen of net zoveel eieren leggen als een kip met onbeschadigde darmen. Coccidiose parasieten komen bij bijna alle kippen voor, dus je kunt niet voorkomen dat je kuikens rijpe eitjes binnen krijgen. De problemen beginnen pas als een kuiken een grote hoeveelheid rijpe eitjes binnen krijgt.
Kenmerken van kuikens met coccidiose: ineengedoken/bol zitten, verlies van eetlust, niet groeien of zelfs afvallen, bleke kammen en lellen, rommelige veren, waterige ontlasting, bloed of slijm in de ontlasting, diarree, overlijden..
Typische coccidiose poep bij kuikens
Vieze kont
Een vieze kont is een veelvoorkomende aandoening bij pas uitgekomen kuikens. Uitwerpselen die aan de cloaca blijven plakken, worden hard en sluiten de cloaca af waardoor een kuiken niet meer kan poepen. Als hier niks aan wordt gedaan, dan stapelen de uitwerpselen zich op en gaat een kuiken dood. Een vieze kont wordt meestal veroorzaakt door:
- Verkeerde voeding
- Teveel extraatjes
- Verkeerde temperatuur (te warm of te koud)
- Te koud drinkwater
- Stress
Voorbeelden van vieze konten bij kuikens.
Ons advies om een kuiken met een vieze kont schoon te maken:
1. Maak een tissue (heel) nat met lauw water. Probeer dit 2 minuten op de vieze kont te houden zodat de mest zacht wordt.
2. Probeer nu heel voorzichtig met je vingers de mest weg te halen.
3. Herhaal het bovenstaande als nog niet alles weg is.
4. Maak de kont nu droog met een droge tissue.
5. Smeer kokosolie op de cloaca. Op die manier voorkom je dat de volgende poep weer blijft plakken. Daarnaast werkt kokosolie ook antibacterieel.
6. Wacht tot het kuiken goed droog is voordat je haar buiten zet (als ze buiten leeft)
7. Houdt de kontjes de komende dagen extra goed in de gaten.
Hier zie je een extreem geval van een vieze kont. Dit gebeurd er als je het niet op tijd schoonmaakt. Gelukkig is het bij dit kuiken goed gekomen. Door het water komt de vastgeplakte mest wat losser te zitten, waarna je het er in stukjes af kan halen. Doe dit heel voorzichtig.
Vieze pootjes
Naast een vieze kont komen ook vieze pootjes veel bij kuikens voor. Dit gebeurd als de verkeerde bodembedekker wordt gebruikt. De mest blijft dan aan de pootjes plakken. Hierdoor kunnen pootaandoeningen zoals Bumblefoot ontstaan. Kijk dus goed of de pootjes van de kuikens schoon blijven. Verwijder indien nodig de aangekoekte mest en overweeg om van bodembedekker te verwisselen.
Kannibalisme
Kuikens kunnen de vervelende gewoonte ontwikkelen om naar elkaar te pikken. Meestal begint één kuiken een ander kuiken te plukken en gaan de anderen het overnemen. Ze kunnen zowel naar de tenen van anderen pikken als naar de veren. Kannibalisme ontwikkeld zich als de kuikens zich vervelen en kan daardoor makkelijk voorkomen worden. Zorg voor voldoende ruimte waar de kuikens kunnen klimmen en scharrelen. Zorg er ook altijd voor dat het ’s nachts donker is. Soms zitten kuikens in een verlichte schuur waar 24 uur per dag de lamp aan is. Hierdoor kunnen ze niet goed en lang genoeg uitrusten, waardoor ze geïrriteerd raken. Let er ook goed op dat er genoeg voerbakken staan zodat alle kuikens tegelijk kunnen eten. Anders kan hier ruzie door ontstaan, wat een trigger kan zijn om te gaan verenpikken.
volgen.
Dit kuiken is naar haar oog gepikt. Ogen zijn al snel een doelwit als de kuikens zich vervelen..
Kromme tenen
Kromme tenen kunnen soms worden veroorzaakt door een te lage temperatuur toen het kuiken uit het ei kwam of doordat het kuiken te snel na het uitkomen veel te actief is. Als je ziet dat je kuiken kromme tenen heeft, probeer dan zo snel als mogelijk onderstaande behandeling uit te voeren. Als een kuiken net uit het ei komt zijn de botten nog zacht en kun je het meeste succes hebben met de behandeling.
Je ziet heel duidelijk dat dit kuiken aan één pootje gekrulde tenen heeft. Het andere pootje is wel normaal.
Ons advies om gekrulde tenen te behandelen:
1. Knip een stuk EHBO-tape af dat ongeveer twee keer zo groot is als nodig is om de voet te bedekken. EHBO-tape van 2,5 cm breed werkt goed voor dit doel, omdat het mooi plakt, vochtbestendig is en poriën heeft voor ademend vermogen
2. Maak de tenen van het kuiken recht en leg de onderkant tegen de plakkerige kant van de tape in de normale positie. Vouw de tape om de bovenkant van de voet, waardoor een flipperachtige schoen ontstaat. De schoen mag niet groter zijn dan nodig is om de voet te bedekken, maar moet de tenen volledig omsluiten.
Spreidpootjes
Net als kromme tenen komen ook spreidpootjes veel voor bij kuikens. Dit kan worden veroorzaakt door een te hoge uitkomsttemperatuur. Maar het kan ook komen doordat de moeder hen geen goede voeding heeft gekregen toen de eieren gelegd werden. Maar het kan ook ontstaan als de ondergrond waar de eieren uitkomen te glad is voor een kuiken om op te lopen, waardoor de poten naar de zijkant glijden. Hierdoor krijgen de beenspieren onvoldoende beweging om zich goed te ontwikkelen. Als dit niet op tijd wordt hersteld, kan het kuiken doodgaan omdat het zich niet goed kan bewegen naar het voer en water. Daarom is een goede bodembedekker zo belangrijk. Hoe eerder je start met de behandeling, des te eerder het kuiken goed leert lopen. Dit komt omdat de botten en spieren de eerste dagen het meest flexibel zijn.
Ons advies om spreidpootjes te behandelen:
1. Je zult de spieren van het kuiken moeten ondersteunen zodat ze zich goed kunnen ontwikkelen.
2. Dit kun je doen met zelfklevend verband. Knip een strook van ongeveer 15 cm lang en 1 cm breed. Rol een stukje om 1 pootje heen zodat het blijft zitten. Ga vervolgens naar het volgende pootje en rol ook daar het verband omheen. Zorg ervoor dat er afstand zit tussen de pootjes zoals ze horen te staan.
3. Na een dag of twee kunnen de meeste kuikens zelfstandig lopen, waarna je het verband kan weghalen. Laat dit niet langer zitten dan 5 dagen.
4. Zorg ervoor dat het kuiken een goede bodembedekker heeft met grip (zoals zand) In zaagsel of stro is het veel moeilijker voor het kuiken om grip te houden.
Als het kuiken langer dan 3 dagen spreidpootjes heeft kan het moeilijker zijn voor het kuiken om de poten er goed onder te zetten. Als het kuiken de hele tijd blijft omvallen, doe het tape dan eerst wat wijder uit elkaar. Op die manier kun je het iedere dag wat dichter bij elkaar maken, zodat de spieren langzaam bij worden gesteld.
Misvormde snavel
Soms komt een kuiken uit het ei met een misvormde snavel. Als de snavel gekruist zit, dan noem je dit een kruisbek. Het is belangrijk om te weten dat deze aandoening waarschijnlijk erfelijk is, dus gebruik deze kip niet om zich verder voort te laten planten. Kuikens met een kruisbek hebben in de meeste gevallen moeite met eten. Je kunt een kuiken met een kruisbek niet genezen. Als het zich goed red met het eten en drinken dan kan het een gezonde kip worden, maar als dit niet lukt dan gaat het kuiken helaas dood. Om zeker te weten of een kuiken goed groeit zou je hem om de dag kunnen wegen, zodat je kan zien of het kuiken goed groeit.
der dan 60 cm er vanaf.
Draainek/ sterrenkijker
Als een kuiken een draainek heeft, dan kan het zijn dat het hoofd van het kuiken naar achteren staat. Maar het hoofd kan ook gedraaid zitten of naar beneden kijken in een niet normale houding. De epileptisch achtige spierspasmen die de kop naar achteren trekken zorgen ervoor dat het kuiken niet goed kan lopen en vaak valt. Als je hier niks aan doet, dan gaat een kuiken dood omdat ze in deze houding niet kunnen eten en drinken. Het is erg vervelend om naar te kijken, maar het goede nieuws is dat dit vaak te genezen is als je er tijd en geduld voor hebt. Aan een draainek zelf gaat een kuiken niet dood. Ze kunnen wel dood gaan omdat ze verhongeren, vertrapt worden of gepikt worden door de rest.
Is er iets anders met jouw kuiken wat hierboven niet bij staat? Kijk dan eerst bij de symptoomchecker en stuur mij gerust een berichtje zodat ik met je mee kan kijken.
Bronnen voor de wetenschappelijke onderzoeken:
1. Damerow, Gail: Hatching And Brooding Your Own Chicks. Storey, 2013.
2. Plamondon, Robert. Success with Baby Chicks. Norton Creek Press, 2003.
3. Jesse L. Grimes: Alternative litter materials for growing poultry. Department of Poultry Science, 2012.
4. M.C. Appleby, S.F. Smith, B.O. Hughes: Nesting, dust bathing and perching by laying hens in cages: effects of design on behaviour and welfare. Poultry Science, 1993.
5. Kathy Shea Mormino: The chicken chick's guide to backyard chickens. Verenigde Staten, 2017.
Misschien vind je dit ook interessant:
