Alle kippen in jouw tuin, hebben hun eigen taak. Dit heeft te maken met het gedrag en het instinct van kippen. Je kunt het vergelijken met een bedrijf, er is een baas, een leidinggevende, communicatie medewerker, beveiliger tot de schoonmaak. Ze hebben elkaar allemaal nodig, anders ontstaan er problemen. Dat werkt bij een toom (= groep) met kippen net zo. Als je zelf kippen hebt, dan herken je waarschijnlijk wel dat ze allemaal verschillende persoonlijkheden hebben. Sommige kippen zijn afwachtend, anderen vinden het leuk om met mensen om te gaan. Maar ze weten precies wat hun rol is en welke plichten daarbij horen.
Een toom met kippen bestaat uit de volgende functies:
1. De hoofdbeschermer: waakt voor gevaar
> Dit is de haan.
Hij staat boven de pikorde van de hennen en heeft het laatste woord. De haan houdt de hennen in het gareel en grijpt in bij ruzies. Hij heeft zijn favoriete hennen, ongeacht waar ze in de pikorde vallen. Dit is meestal de gezondste, sterkste en slimste kip.<br>Als er 1 haan bij de hennen loopt, dan staan alleen de hennen in de pikorde. De haan hoort hier niet bij, die is van nature al de leider en beschermer. Daarom doet hij niet mee aan de pikorde. Als er meerdere hanen in een toom zijn, gaan zij hun eigen pikorde vaststellen.
2. Leidinggevende: leidt de toom en controleert waar ze rondlopen.
> De hoofd hen.
Ze is meestal de eerste die toegang heeft tot voedsel, hoewel ze soms anderen laat eten voordat ze dat doet. De hoofd hen houdt de orde, met of zonder de aanwezigheid van een haan. De andere kippen leren vaak van haar en volgen haar voorbeeld bij het verkennen, het bedienen van nieuwe apparatuur zoals voer- en drinkbakken, het eten van nieuw voer, enzovoort.
> Herkenpunt: Ze is vaak de laatste die ’s nachts het hok in gaat en zorgt ervoor dat haar hele toom binnen is voordat ze op stok gaat.
3. De beveiliger: waarschuwt de toom bij gevaar.
> Een andere hen.
De beveiliger houdt de wacht met één oog op de grond en één naar de lucht, terwijl ze op roofdieren let. Ze zit vaak op een verhoogde plek die als uitkijkpunt dient. Als er een dreiging verschijnt, waarschuwt de beveiliger de toom met verschillende alarmroepen. Aan de soort roep kunnen de andere horen of de aanval vanuit de lucht of vanaf de grond komt.
> Herkenpunt: als er een roofvogel overvliegt is zij de eerste die hard lawaai begint te maken.
4. De rest
Sommige kippen vinden het belangrijker om de hoogste in de pikorde te zijn dan anderen. Dit is ook ras afhankelijk. De vogel onderaan de pikorde kan op de een of andere manier zwak of aangetast zijn.
De pikorde:
Die onderlinge regels noemen ze ook wel de pikorde. Het woord zegt precies wat ermee wordt bedoeld: de kip die de baas is pikt een kip onder haar, de kip die gepikt wordt pikt vervolgens ook een kip die onder haar zit en zo gaat het door tot de laagste kip is bereikt. Dit is natuurlijk gedrag van kippen, het zit in hun instinct. Het doel van de pikorde is om agressieve gevechten binnen de groep te voorkomen.
Bij een toom hennen wordt de pikorde meestal over het voer verdeeld. De hoogste in de pikorde mag als eerst eten, de laagste in de pikorde als laatst. De pikorde positie is niet gebaseerd op wie de grootste is. Vaak accepteren hennen gewoon de positie die voor hen is bepaald, in plaats van te gaan kibbelen. Maar sommige hennen willen het gekibbel wel aan gaan. Zij observeren de rest van de toom om de andere leden in te kunnen schatten. Zo proberen ze te bepalen of ze kans maken om een stap hoger in de pikorde komen. Elke kip moet begrijpen wie de baas is en moet ermee instemmen om met elkaar om te gaan.
Veranderingen in de pikorde:
Als een kip dood gaat of als er nieuwe kippen aan de toom worden toegevoegd, wordt de pikorde aangepast. Voor het grootste deel respecteren de kippen deze functies, maar ze staan niet helemaal vast. De kippen kunnen ook solliciteren naar een andere functie. Deze sollicitaties voeren kippen uit met hun snavel, dat is hun communicatiemiddel. Ze kunnen zichzelf hiermee beschermen, de omgeving verkennen, eten, zichzelf verzorgen en nog zoveel meer.
Normale bepaling van de pikorde:
Op de video zie je een hele normale pikorde bepaling. Er is een nieuw haantje bij 2 hennetjes geplaatst. Meestal zijn een paar van deze ‘gevechten’ nodig voor de nieuwe pikorde.
> Wanneer gaat het te ver?
Zodra er bloed bij komt kijken, gaat het te ver. Dit kan gebeuren als een kip zich overgeeft en gaat liggen en de andere kip maar blijft pikken.
Lees hier meer over het toevoegen van nieuwe kippen aan je huidige groep.
Is je kip op dit moment gewond? Lees dan hier verder hoe jij je gewonde kip kan helpen.
Meerdere groepjes binnen één toom
Net zoals in een bedrijf, kunnen er ook bij kippen meerdere kleine groepen zijn. Deze kleinere teams komen vaker voor als er verschillende rassen in de kudde zitten. Een team kan al bestaan uit 3 hennen, die alle tijd samen doorbrengen en de andere kippen daarbij negeren.
Mijn hen is opeens een haan?
Wist je dan een hen ook in een haan kan veranderen? Als er geen haan is, of als de haan dood is gegaan, kan een hen veranderen in een haan. Ze krijgt sporen, sierbevedering en een grotere kam en lellen. Dit kan echt. Het heeft te maken met hormonale veranderingen. Een hen heeft maar één functionerende eierstok, en als deze door een infectie stopt met functioneren, dan worden er meer mannelijke hormonen aangemaakt. Dit kan heel langzaam gaan en zelfs pas jaren na de infectie naar voren komen.
Herken jij de verschillende functies van de kippen in jouw tuin?
Bronnen voor de wetenschappelijke onderzoeken:
- Melissa Caughey: How to Speak Chicken. New England, 2017.
- Nicol, Christine J: The Behavioural Biology of Chickens. Wallingford, 2015.
- Rogers, Lesley J: The Development of Brain and Behaviour in the Chicken. Wallingford, 1995.
- Smith, C. L., and S. L. Zielinski: The Startling Intelligence of the Common Chicken. Scientific American, 2014.
- Wolchover, N: A Bird’s-Eye View of Nature’s Hidden Order. Quanta Magazine, 2016.
- Highfield, R: So Who Are You Calling Birdbrain? Chatter of Chickens Proves They Are Brighter than We Thought. The Telegraph, 2006.
Misschien vind je dit ook interessant:
