Misschien hoor je opeens een kraai uit het kippenhok komen, terwijl je helemaal geen haan hebt. Eerst denk je waarschijnlijk dat je het niet goed gehoord hebt, maar als je het later weer hoort dan weet je het zeker: 1 van mijn hennen is aan het kraaien! Het gebeurt regelmatig dat een hen opeens in een haan veranderd, dus ja, het kan écht. In dit artikel lees je er alles over.
Mijn hen begint opeens te kraaien:
Als je geen haan in de groep hebt, dan kan het zijn dat een hen de rol van een haan op zich gaat nemen, inclusief het kraaien. Dit gebeurt vooral bij oudere kippen die minder eieren leggen. Op dat moment maakt zo'n hen meer mannelijke hormonen aan. Alle hennen kunnen kraaien, daar heeft een haan geen speciale stembanden voor nodig. Maar door de aanwezigheid van vrouwelijke hormonen voelen hennen daar meestal de behoefte niet toe. Als ze wel behoefte krijgen om te kraaien, dan wordt dit meestal veroorzaakt door veranderingen in de hormoonhuishouding, die ik hieronder verder uitleg. Vaak is het niet zo’n mooie kraai als bij een haan, een kraaiende hen klinkt toch een stuk valser.
Naast het kraaien kunnen er nog meer hanen kenmerken ontstaan:
> Ze kan sierveren ontwikkelen
> Ze kan een grotere kam ontwikkelen
> Ze kan sporen ontwikkelen
> Ze kan de andere kippen meer gaan beschermen
> Het kan je opvallen dat ze de leider van de groep is (geworden)
> Het kan zelfs zo zijn dat ze de andere kippen gaat treden.
Hoe het kan dat je hen in een haan veranderd:
De verandering van een hen in een haan, wordt veroorzaakt doordat de werkende eierstok (tijdelijk) niet meer werkt. Een hen heeft twee eierstokken, maar er is maar één eierstok die werkt. Kuikens worden geboren met 2 eierstokken, 1 aan de linkerkant en 1 aan de rechterkant, maar de rechter eileider ontwikkelt zich niet. Als de linker eierstok stopt met functioneren dan worden er hormonale veranderingen ingang gezet die kunnen veroorzaken dat je hen in een haan veranderd.
Het kan verschillende oorzaken hebben dat de eierstok niet meer werkt. Ouderdom is een onschuldige oorzaak, maar het kan ook door eierstokkanker of door een tumor op de eierstok worden veroorzaakt. Andere oorzaken zijn overgewicht of een bacteriële infectie op de eierstok.
Hoe hormonen ervoor zorgen dat je hen in een haan veranderd:
Als de werkende eierstok wordt aangetast, dan dalen de vrouwelijke hormoonspiegels. De productie van oestrogeen wordt hierdoor gestopt. De niet ontwikkelde eierstok geeft echter wel een beetje testosteron af. Als de linker eierstok goed werkt dan is dat geen probleem. Maar als de linker eierstok niet meer goed werkt, dan wordt het testosteron uit de niet werkende eierstok het belangrijkste geslachtshormoon. Door het testosteron die nu bij de hen circuleert kan de hen mannelijke kenmerken gaan ontwikkelen. De rechter eierstok kan hierdoor soms zelfs tot een testikel eierstok ontwikkelen, hoewel deze kippen vrijwel altijd onvruchtbaar zijn. Het is nog nooit eerder gebeurd dan het omgekeerde plaatsvond, dus dat een haan in een hen veranderde.
Een oudere hen heeft een grotere kans om te veranderen in een haan
Als een hen ouder is dan 5 jaar, dan is de kans groter dat ze langzaam
veranderd in een haan. Het lichaam gaat dan van nature al steeds minder
oestrogeen produceren. Daarnaast zijn ze als ze ouder zijn ook vatbaarder voor
ziekten, tumoren en andere problemen die de werkende eierstok kunnen aantasten.
Leggen deze kippen nog eieren?
In de meeste gevallen leggen kippen die van een hen in een haan veranderen geen eieren meer en zullen ze ook geen eieren meer gaan leggen. In veel gevallen zijn ze namelijk onvruchtbaar geworden. Maar er zijn uitzonderingen. Als de verandering wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie dan kun je het proces wellicht nog omkeren. Door de bacteriële infectie succesvol te behandelen kan de hen weer eieren gaan leggen, zelfs als ze er nog uit ziet als een haan. Na de volgende rui verandert ze dan kwa uiterlijk weer terug in een hen. Een bacteriële infectie is vaak te herkennen aan de mest, zie de foto's hieronder.
En wat nu?
Het is best lastig om te zeggen wat de reden is dat je hen in een haan veranderd is. Om te weten of er een behandeling mogelijk is, is het belangrijk om een mogelijke oorzaak te achterhalen. Eierstokkanker of een tumor zijn beide alleen vast te stellen met een röntgenfoto. Een gespecialiseerde vogelarts kan zo’n foto maken. Als dit zo blijkt te zijn, dan is de prognose vrijwel altijd slecht. Overgewicht en ouderdom zijn factoren die je wel kan nagaan. Kippen met overgewicht kun je op dieet zetten en kippen die oud zijn die kun je extra ondersteunen met onze multivitamine.
Als de geslachtsverandering wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie, dan laat de mest het vaak zien als de bacterie nog actief is. Het kan zijn dat de bacterie al schade heeft aangericht aan het legapparaat, die niet meer te herstellen is. Maar het kan ook zijn dat je het proces nog kan nog omkeren. Als de bacteriële infectie met succes wordt behandeld, dan kan de hen weer eieren gaan leggen, terwijl ze er nog uit ziet als een haan. Na de volgende rui verandert ze dan weer terug kwa uiterlijk in een hen. Genetisch gezien blijft de kip altijd een hen, maar het kan zijn dat ze er niet langer zo uitziet of zich zo gedraagt. Je kunt Infectie weg altijd proberen om het proces om te keren, want het boost in alle gevallen het immuunsysteem.
Bronnen voor de wetenschappelijke onderzoeken:
1. Claire E Hirst, Andrew T Major, Craig A SmithDr Nalbalwar, Dr Hari Singh, Dr Ravindra and Dr Sabiha Kadari: Sex determination and gonadal sex differentiation in the chicken model. The International Journal of Developmental Biology, 2018.
2. Damerow, Gail: The Chicken Health Handbook. Storey, 2015.
3. Justin Chue J, Craig A Smith: Andreas Burkovski: Sex determination and sexual differentiation in the avian model. University of Melbourne, 2011.
4. D. Zhao, D. McBride, S. Nandi, H. A. McQueen, M. J. McGrew, P. M. Hocking, P. D. Lewis, H. M. Sang & M. Clinton: Somatic sex identity is cell autonomous in the chicken. Nature, 2010.
5. Smith CA, Roeszler KN, Ohnesorg T, Cummins DM, Farlie PG, Doran TJ, Sinclair AH: The avian Z-linked gene DMRT1 is required for male sex determination in the chicken. Nature, 2009.
6. Justin Chue J, Craig A Smith: Sex determination: insights from the chicken. Bioessays, 2004.
Misschien vind je dit ook interessant:
