Luchtweginfecties bij kippen: herken de symptomen

Valt het je op dat je kip niest, snottert, rochelt of kleine belletjes in haar ogen heeft? Dan kan het goed zijn dat ze een luchtweginfectie heeft. In de volksmond wordt dat ook wel ‘snot’ genoemd. Kippen hebben een gevoelig ademhalingsstelsel, waardoor luchtweginfecties regelmatig voorkomen. Soms begint het heel mild met een kuchje of een klein belletje in het oog, maar het kan snel verergeren. Je kip kan benauwd raken, zich terugtrekken van de groep of stoppen met eten. Als de ogen vol zitten met belletjes of als ze keelpijn hebben dan kan eten en drinken heel lastig worden. En een kip die niet eet of drinkt, verzwakt al snel. In dit artikel lees je hoe het ademhalingsstelsel van kippen werkt, welke symptomen bij een luchtweginfectie horen en waar je op kunt letten. Zodat je precies weet waar je op kan letten.

Hoe het ademhalingsstelsel van kippen werkt

Kippen ademen heel anders dan wij. Waar wij alleen onze longen gebruiken, heeft een kip ook luchtzakken. Ze vullen bijna alle ruimtes die niet door andere organen worden ingenomen. Dankzij die luchtzakken ademt een kip eigenlijk continu, zelfs terwijl ze uitademt. Dat maakt de ademhaling heel efficiënt, maar ook behoorlijk gevoelig. Als er veel stof in de ren hangt, of als het tocht in het hok, dan ademt een kip dat allemaal in. En het is niet alleen de frisse lucht die diep in de luchtzakken terechtkomt. Ook stof, schimmels en bacteriën kunnen op die manier diep het lichaam terechtkomen.

Hier een (engels) filmpje om een beeld te krijgen van hoe het ademhalingsstelsel van kippen eruit ziet. Je ziet de longen (rood) en de luchtzakken (geel)

Als bacteriën, schimmels of stof In de luchtzakken komen dan kan het gaan irriteren, alsof het vanbinnen wat begint te schuren. En vanuit daar kan er een ontsteking ontstaan. Bij een ontsteking zit er letterlijk snot of slijm vast in het ademhalingsstelsel.

En dat is meteen het lastige aan luchtwegproblemen bij kippen. Als er slijm of snot vastzit, krijgt een kip dat niet zomaar weg. Ze kunnen niet hoesten of hun neus snuiten, dus wat erin zit, blijft zitten. Ze proberen het er wel uit te krijgen door te niezen, rochelen, of te schudden met de kop, maar vaak helpt dat niet genoeg.. Na een tijdje wordt ademhalen steeds moeilijker. De staart gaat meebewegen bij elke ademhaling, er is een piepje, een rochel of een knorrend geluidje te horen. En als het erger wordt, zie je dat de kip met open snavel gaat ademhalen.

Het ademhalingssysteem van een kip bestaat uit twee delen: de voorste luchtwegen en de achterste luchtwegen. De voorste luchtwegen zijn de delen waar de lucht als eerste doorheen stroomt: de neusopeningen, de keel en de luchtpijp. De achterste luchtwegen zitten dieper in het lichaam en bestaan uit de longen en de luchtzakken. Daar vindt de zuurstofopname plaats. Een luchtweginfectie kan in de voorste luchtwegen zitten, in de achterste, of in allebei. Door goed naar de symptomen te kijken, kun je achterhalen waar het probleem zit en wat je kip nodig heeft.

Symptomen bij een luchtweginfectie in de voorste luchtwegen:
– Niezen
– Snot bij de neusgaten
– Rochelend of knorrend geluid bij het ademen
– Heel schor klinken
– Belletjes of schuim in de ooghoeken
– Tranen of half dichtzittende ogen
– Natte of plakkerige veren rond de kop of hals

Symptomen bij een luchtweginfectie in de achterste luchtwegen:
– Zwaar ademhalen
– Staart beweegt mee bij elke ademhaling
– Ademen met open snavel
– Grauwe of blauwe kam of lellen
– Hangende kam
– Typische Infectie mest

Soms blijft een luchtweginfectie beperkt tot de voorste luchtwegen, maar dat is helaas niet altijd het geval. Als de kip er al even mee rondloopt, of als de weerstand laag is, kan de luchtweginfectie zich uitbreiden naar de achterste luchtwegen. Dat zie je ook terug in de symptomen. Eerst begint het met niezen, wat snot of belletjes in de ooghoeken. Maar daarna wordt de ademhaling zwaarder, zie je de staart meebewegen en begint de kip met open snavel te ademen. Als dat het geval is dan zit de infectie zowel op de voorste als op de achterste luchtwegen.

Niezen
Als een kip niest door een bacteriële infectie, dan is dat ook terug te zien aan de typische ´bacteriële infectie’ mest. In dat geval gaat het meestal om een infectie op de achterste luchtwegen, dieper in het ademhalingssysteem, richting de longen of luchtzakken. Het lichaam van de kip probeert het ontstekingsmateriaal en de bacteriën kwijt te raken door te niezen. Soms zie je daarbij ook dat de ademhaling wat zwaarder gaat. Heeft je kip naast het niezen en de typische bacteriële infectie mest ook belletjes op de ogen en een rochelende ademhaling? Dan zit de infectie niet alleen in de achterste, maar ook op de voorste luchtwegen.

In het filmpje hieronder zie en hoor je hoe kippen niezen.

Sinus ontsteking
Bij een sinusontsteking raakt de ruimte rondom de ogen of boven de snavel ontstoken. In die holtes, ook wel sinussen genoemd, hoopt zich infectiemateriaal op. Bij kippen is dat vaak geen dun slijm zoals bij mensen, maar een dikke, kaasachtige substantie. Daardoor kan het lichaam het niet makkelijk zelf afvoeren. Op de foto's kun je goed zien waar de sinusholtes zitten: rondom de ogen en bovenin de snavelbasis. Als daar ontsteking ontstaat, verzamelt zich slijm, pus en vocht in de holte. Dat zorgt voor zwelling, en die kan duidelijk zichtbaar worden aan één of beide kanten van het gezicht. Afhankelijk van de plek en de ernst van de ontsteking, kan de zwelling er heel verschillend uitzien: van een lichte bobbel onder het oog tot een stevige verdikking rond de hele oogkas.

Wat nu?

Herken je meerdere van de signalen die ik hierboven heb beschreven? Dan is het belangrijk om snel actie te ondernemen. Als ik zie dat mijn kippen symptomen laten zien die kunnen wijzen op luchtwegproblemen, dan kies ik ervoor om Luchtwegmix in te zetten. Luchtwegmix is speciaal ontwikkeld om de luchtwegen van kippen op een natuurlijke manier te ondersteunen. Omdat de regelgeving streng is, mag ik niet precies omschrijven wat Luchtwegmix doet. Maar ik kan wel met je delen dat ik vanuit mijn eigen ervaring merk dat het fijn is om mijn kippen op de luchtwegen van mijn kippen op deze manier te ondersteunen.

Hoe gebruik ik Luchtwegmix?
Ik meng 5 ml Luchtwegmix met 1 liter vers water. Dit geef ik, zoals op het etiket staat, 4 dagen achter elkaar door het drinkwater. Ik zorg dat alle aanwezige kippen en kuikens hier de hele dag van kunnen drinken zodat iedereen ondersteuning krijgt. Ik maak elke dag een nieuw mengsel aan. Drinken ze weinig? Dan geef ik Luchtwegmix soms ook direct in de snavel, zodat ik zeker weet dat ze de ondersteuning binnenkrijgen. Daarbij gebruik ik deze richtlijn, twee keer per dag:
- Kuiken onder de 6 weken: 1,5 ml puur
- Krielkip/kuiken: 2,5 ml puur
- Andere kippen: 5 ml puur

Vermoed ik daarnaast ook een infectie op de achterste luchtwegen?
Dan voeg ik zowel Fecton als Luchtwegmix toe aan het drinkwater: 5 ml van elk op 1 liter vers drinkwater. Ik meng ze samen in één bak. In mijn ervaring werkt deze combinatie heel fijn, vooral als de klachten dieper lijken te zitten. Als mijn kip nauwelijks drinkt dan geef ik in dit geval zowel Fecton als Luchtwegmix direct in de snavel. Ik gebruik dan dezelfde hoeveelheid als hierboven genoemd bij Luchtwegmix.

Als ik vermoed dat het alleen om een infectie op de achterste luchtwegen gaat dan kan ik er ook voor kiezen om alleen Fecton in te zetten, 14 dagen achter elkaar zoals op het etiket staat. Als ik nog Luchtwegmix in huis heb dan doe ik deze er wel ook bij door, want als ik ze beide in het drinkwater doe dan zie ik nog sneller dat mijn kippen weer vrijer kunnen ademen.

Let op: als je kip benauwd is dan kost ademhalen veel moeite. Een product in de snavel geven kan dan extra belastend zijn. Ze kunnen zich ook sneller verslikken. Wees daarom extra voorzichtig. Geef kleine beetjes tegelijk en geef haar tussendoor de tijd om te slikken en op adem te komen. Gebruik je Luchtwegmix? Dan kun je soms meteen merken dat het slijm loskomt. Je kip kan tijdelijk wat vaker niezen, rochelen of met de kop schudden. Dat is normaal!

Zorgen dat ze blijft eten en drinken
Als een kip ziek is dan heeft ze vaak minder eetlust, maar zonder voldoende voedingsstoffen verzwakt ze nog sneller. Daarom zorg ik ervoor dat ze blijft eten, ook al zijn het maar kleine beetjes. Als ze nog zelf eet, dan geef ik naast het gewone voer een beetje gekookt ei. Dit is makkelijker op te nemen en geeft sneller energie. Als ze helemaal niet eet, dan help ik haar met eten. Klik hier om te lezen hoe ik dat doe.

En nu, schoonmaken!

De drinkbak schoonmaken
Bij luchtweginfecties kunnen bacteriën zich makkelijk verspreiden via het drinkwater. Als een zieke kip drinkt, laat ze onzichtbare druppeltjes achter in de bak. Als andere kippen daarna uit diezelfde bak drinken, dan kunnen zij de bacteriën ook binnenkrijgen. Daarom spoel ik de drinkbak de komende dagen dagelijks af met kokend water om verspreiding tegen te gaan.

Waar ik verder op let:

Ogen in de gaten houden
Ik let altijd goed op of mijn kip haar ogen openhoudt. Bij een luchtweginfectie kan er namelijk slijm of snot in de ogen komen, wat zorgt voor irritatie. De ogen kunnen dan gaan tranen of zelfs aan elkaar plakken. Als een kip niets meer ziet, stopt ze vaak ook met eten en drinken en dat wil je natuurlijk voorkomen. Een oogzalf lijkt dan misschien een logische oplossing, maar ik heb gemerkt dat dit bij mijn kippen niet altijd goed werkt. Soms lijkt het oogje er zelfs wat onrustiger van te worden. Wat ik dan liever doe: ik maak het oogje voorzichtig schoon met afgekoeld lauw water of kamillethee. Daarmee week ik vuil en korstjes los, en vaak zie ik dat het oogje daarna alweer wat tot rust komt.

Heeft mijn kip een verstopte neus?
Ik controleer of de neus van mijn kip verstopt is. Dat zou de ademhaling namelijk behoorlijk kunnen belemmeren. Als ik zie dat de neus inderdaad verstopt is dan smeer ik een klein beetje kokosolie op het neusgat. Kokosolie is zacht en verzorgend, en helpt bij mijn kippen om het opgehoopte snot los te weken. Daarna houd ik er een lauwwarm washandje tegenaan, een paar minuutjes, zodat alles wat zachter wordt. Vervolgens peuter ik het voorzichtig los met een tandenstoker. Dat doe ik altijd met beleid, want het gebied rond de neus is gevoelig. Is de inhoud nog te hard om los te krijgen? Dan smeer ik het neusgat een paar avonden achter elkaar in met kokosolie, zonder te peuteren. Meestal merk ik dan dat het na een paar dagen alsnog zacht genoeg is om het voorzichtig te verwijderen.

Let op het verloop van de dag
Wat mij opvalt bij luchtweginfecties, is dat de klachten ’s ochtends vaak het hevigst zijn. Denk aan dichtzittende ogen, meer gerochel en meer niezen. ’S nachts bewegen kippen nauwelijks waardoor slijm zich gemakkelijker ophoopt en blijft vastzitten in de luchtwegen. Als ze ’s ochtends opstaan, dan moet dat eerst loskomen. Zodra ze wat rondlopen en het lichaam weer op gang komt, zie ik dat de klachten wat afnemen.

Voorkomen is beter dan genezen

Luchtweginfecties zijn helaas niet altijd te voorkomen. Vooral in periodes van wisselvallig weer merk ik dat mijn kippen er gevoeliger voor zijn. Op het weer zelf heb ik natuurlijk geen invloed, maar wat ik wél kan doen, is mijn kippen in die periodes extra ondersteunen. Bij temperatuurwisselingen, of zodra ik de eerste lichte symptomen zie opkomen, geef ik ze direct 4 dagen Luchtwegmix door het drinkwater. Zo kan ik de luchtwegen van mijn kippen meteen een steuntje in de rug geven.

Naast ondersteuning van binnenuit heb ik in de praktijk ook ontdekt wat nóg meer verschil maakt om luchtwegproblemen bij mijn kippen te voorkomen:

Een gezonde infectie druk
Hoe kleiner de leefruimte, des te groter de kans dat je kippen luchtwegklachten krijgen. Bij een luchtweginfectie speelt de omgeving namelijk een grote rol. In een krappe ruimte hangt sneller stof, blijft de lucht langer stil staan en is er minder frisse ventilatie. En juist daardoor kunnen bacteriën zich makkelijk verspreiden via de lucht en de luchtwegen sneller geïrriteerd raken. Voor het nachthok houd ik 0,3 m² per kip aan. Voor de buitenruimte houd ik minimaal 5 m² per kip aan, zolang ze daarnaast ook nog door de tuin mogen scharrelen. Is je hok of ren eigenlijk wat aan de kleine kant? Geen stress, maar dan is het wél extra belangrijk om de boel schoon te houden. Haal dan regelmatig de mest weg, vul natte plekken op met brekerzand en zorg dat de voer- en drinkbakken schoon blijven.