Kuikens verzorgen: dit is wat je kuikens nodig hebben
Je hebt of verwacht kuikens! Wat ontzettend leuk. In dit artikel kun je lezen wat kuikens allemaal nodig hebben. Van goede voeding, tot de beste bodembedekker, tot een stofbad. Hieronder staan 12 dingen beschreven die jouw kuikens nodig hebben, om ze een zo goed als mogelijke start te geven. Zowel als je kuikens met de moeder laat opgroeien als wanneer je kuikens zonder moeder laat opgroeien.
Wat kuikens allemaal nodig hebben:
1. Een droge plek om te scharrelen
Pas geboren kuikens hebben niet veel ruimte nodig. Het zijn net mensen baby’s: het grootste deel van de dag zijn ze aan het eten of aan het slapen. Als de kuikens ouder worden hebben ze steeds meer ruimte nodig. Deze ruimte hebben ze nodig om stress en conflicten te voorkomen, maar ook om de infectiedruk laag te houden. Als er te veel kuikens in een te kleine omgeving zitten, dan kunnen ziektekiemen zich makkelijk opstapelen. Kuikens kunnen door de kleinste openingen naar buiten glippen. Het is belangrijk dat je het verblijf goed controleert op plekken waar de kuikens zouden kunnen ontsnappen. Als de kuikens +/- 3 weken oud zijn beginnen ze hun vleugels te gebruiken. Je zult zien dat ze op dit moment overal op gaan klimmen/vliegen.
Wat belangrijk is voor de scharrelplek van kuikens:
> Veilig: Zorg dat ze veilig zijn voor honden, katten, ongedierte en roofdieren. Kuikens zijn een makkelijke, kwetsbare prooi.
> Genoeg licht: Zorg ervoor dat de kuikens genoeg licht krijgen op een dag. Als ze in een donkere omgeving zitten kunnen ze de eet en drinkbak misschien niet vinden, of zullen ze denken dat het tijd is om te slapen.
> Zo min mogelijk vocht: Kuikens poepen veel en kunnen echte knoeipotten zijn met water. Vochtige plekken worden echte bacterie haarden, en dat wil je niet voor je kuikens. Een goede bodembedekker kan je daarbij helpen.
Je kunt ook een hok in een hok maken! Met gaas kun je een gedeelte in het huidige kippenhok afzetten voor de hen en de kuikens.
2. Goede bodembedekking
Zand is echt de perfecte bodembedekking voor zowel kippen als voor kuikens. Ik zou specifiek rivierzand aanraden, omdat dit gewassen is. Als je net een zak gekocht hebt dan is het zand wat vochtig, het is belangrijk dat het zand goed droog is als de kuikens erop gaan. Dit kun je doen door het zand alvast een paar dagen eerder klaar te leggen in het hok, voordat de kuikens verwacht worden. Ik ben echt heel erg enthousiast over zand, maar ik ga het kort proberen te houden:
> Als je zand gebruikt dan is er veel minder kans op problemen zoals coccodiose en E-coli. Zand is anorganisch materiaal waardoor ziekteverwekkers zich niet in het zand kunnen voortplanten.
> Mest blijft op het zand liggen, waardoor het veel gemakkelijker schoon te maken is. In tegenstelling tot alle andere bodembedekkers, blijft mest op zand liggen. Hierdoor kun je het er heel gemakkelijk afscheppen, zonder meteen alles te moeten vernieuwen. Mest is een grote infectiebron, dus het goed schoon kunnen houden is erg belangrijk!
> Zand droogt uitwerpselen uit en laat vocht verdampen.
> Zand blijft niet aan de pootjes plakken. Andere bodembedekkers kunnen al snel aan de pootjes blijven plakken, waardoor de kuikens vieze pootjes krijgen met aangekoekte bodembedekking.
> Geen vochtige plekken = geen bacteriehaarden! De meeste bodembedekkers nemen het vocht uit de mest op waardoor er natte plekken en schimmel ontstaat. Deze natte plekken zijn echte bacteriehaarden. Bacteriën hebben een vochtige omgeving nodig om zich te kunnen voortplanten. In een droge omgeving kunnen bacteriën zich niet voorplanten en is er veel minder kans op ziekte uitbraken.
> Zand zorgt ervoor dat de kuikens goede grip hebben om te lopen. Wist je dat de meeste poot problemen bij kuikens (zoals spreidpootjes) worden veroorzaakt door een te gladde ondergrond?
Spreidpootjes is een veel voorkomend probleem bij kuikens.
3. De moeder of een warmte bron
Een kuiken kan zijn of haar temperatuur nog niet goed op peil houden. Als de kuikens bij hun moeder lopen, wat ik absoluut zou aanraden, dan regelt de moeder dat de kuikens lekker warm blijven. Als de moeder ziet dat een kuiken het koud heeft, dan duwt ze het kuiken met haar snavel onder haar vleugels.
Als de kuikens niet bij hun moeder lopen, dan heb je een warmtebron nodig. Een warmteplaat is hiervoor ideaal; deze bootst voor de kuikens het gevoel na dat ze onder de moeder zitten. Dit hebben ze nodig totdat hun dons is vervangen door veren: dit is als ze 3 tot 6 weken oud zijn (en afhankelijk van hoe warm het buiten is) Hoe groter ze worden, des te minder externe warmte ze nodig hebben. Hun lichaam leert steeds beter om de eigen temperatuur op peil te houden. Een warmteplaat kun je verstellen zodat deze steeds minder warmte afgeeft. Als de kuikens net geboren zijn hebben ze een warmtebron nodig van 32 – 35 graden. Verlaag de temperatuur ongeveer 3 graden per week, tot de temperatuur van de warmtebron dezelfde temperatuur heeft als de plek waar de kuikens verblijven.
Als de kuikens niet bij hun moeder zitten, dan gebruiken ze de warmte plaat om onder te kruipen. Het is belangrijk dat de kuikens met de rug tegen de warmte plaat aan kunnen zitten, zo kun je de hoogte bepalen.
4. Water
Kuikens kunnen de eerste 48 uur van hun leven zonder water, maar hoe eerder ze drinken, des te minder gestrest ze zullen zijn en hoe beter ze groeien. Het lichaam van een kuiken heeft water nodig voor alle levensprocessen zoals de spijsvertering, stofwisseling en ademhaling. Water helpt de lichaamstemperatuur te reguleren en water voert ook afvalstoffen af. Kuikens willen het liefst lauwwarm water drinken. Als je het water niet voelt op je pols, dan is het de juiste temperatuur (net zoals bij mensen baby’s) Als het water te koud is dan krijgen de kuikens het koud als ze drinken.
Zorg ervoor dat ze iedere dag vers, schoon drinkwater hebben. Ververs dit het liefst 2 keer per dag, omdat ziektes door het drinkwater makkelijk verspreiden. Door het water 2 keer per dag te verversen, verklein je deze kans. Vergeet ook zeker niet om de drinkbak goed schoon te maken als je het water ververst. Als de moeder erbij is, dan zullen de kuikens van haar leren drinken. Als je kuikens houdt zonder de moeder, dan is het een goed idee om ze de eerste keer te helpen met drinken. Dit kun je doen door de snavel voorzichtig in het water te doen. Als hun snavel nat wordt, dan zullen ze gaan drinken. Als één kuiken eenmaal drinkt, dan zal de rest snel volgen.
5. Een geschikte drinkbak
Een geschikte drinkbak voor kuikens is bij de meeste dierenwinkels te koop. Het is heel belangrijk dat een kuiken niet in een drinkbak kan verdrinken! Kies daarom voor een drinkbak met een smal drinkgedeelte. Je kunt de drinkbak op een kleine verhoging zetten, om te voorkomen dat de kuikens de bodembedekker in het drinkwater scharrelen. De drinkbak moet niet hoger staan dan de borst van het kuiken, zodat ze het water gemakkelijk weten te vinden. Als je merkt dat de kuikens er sneller bodembedekkers vervuilen, dan kun je de bak iets verhogen. Zet de waterbak in de buurt van de warmte plaat als je kuikens zonder hun moeder houdt. Zet de bak er niet direct onder, maar ook niet verder dan 60 cm er vanaf.
Als de kuikens alle bodembedekking in de voer- en waterbak scharrelen, helpt het om de bakken iets hoger te zetten, op een steen bijvoorbeeld. Ter hoogte van de borst als het kuiken staat is ideaal.
6. Multivitamine
Om kuikens een extra goede start te geven is het een heel goed idee om meteen al te beginnen met het toevoegen van een goede multivitamine. Hierdoor wordt de weerstand en de darmflora al vanaf de eerste weken in het leven van een kuiken verhoogd. Multivitamin van de Kippenclub is een hoog geconcentreerd vitamine preparaat voor kippen. Het ondersteunt de groei, verhoogt de weerstand, verbetert de darmflora én versterkt de botten. Op die manier zijn je kuikens veel minder vatbaar om ziek te worden. Multivitamin helpt je kuikens om de voedingsstoffen in het voer beter op te nemen. Door de speciale beschermlaag kunnen ook de vetoplosbare vitamines zich mengen met het water. Dit onderscheid Multivitamin van andere multivitaminen. Bij multivitamines zonder deze beschermlaag blijven de vitamines op het drinkwater drijven waardoor de kip het niet op kan nemen.
7. Goede voeding
Als een kuiken net uit het ei komt, heeft ze nog voldoende voedingsstoffen in zijn lijfje uit de dooier. Daar kan het de eerste uren prima op teren. Deze slimme truc van de natuur zorgt ervoor dat kuikens rustig in het nest blijven, warm onder de moeder, terwijl de andere eieren nog uitkomen. Zodra de kuikens actief worden, is het belangrijk dat ze eerst water drinken. Dat helpt hun spijsvertering op gang, waardoor ze het voer beter kunnen verwerken. Zorg vanaf het begin voor speciaal kuikenvoer. Dit voer is afgestemd op hun groei: het bevat meer eiwitten en juist minder calorieën dan voer voor volwassen kippen. Daarmee geef je ze een goede start.
Wat je beter kunt vermijden, zijn voersoorten die eruitzien als een soort kleurrijk mengsnoep. Die zien er leuk uit, maar zijn geen goede basis. Kuikens pikken er de lekkerste stukjes uit en laten de rest liggen of ze gooien het simpelweg uit het bakje. Zo krijgen ze niet alle voedingsstoffen binnen die ze nodig hebben én gaat er veel voer verloren.
Dit voer is allemaal niet geschikt..
Als basisvoer zijn complete korrels of meel het meest geschikt. Beide varianten worden gemaakt van gemalen ingrediënten die goed met elkaar zijn vermengd. Bij korrels worden die ingrediënten vervolgens geperst tot identieke brokjes; bij meel blijft het los. Het voordeel van deze voeders is dat elke hap dezelfde voedingswaarde bevat. Kuikens kunnen dus niet ‘kiezen’ wat ze lekker vinden, ze krijgen precies wat ze nodig hebben om gezond op te groeien.
Meel is vooral handig als de kuikens in een kleine ruimte zitten. Het eten ervan kost meer tijd, waardoor ze zich minder snel gaan vervelen of elkaar lastigvallen. Hebben je kuikens juist veel ruimte om lekker te scharrelen? Dan is een complete korrel vaak de beste keuze.
Zorg ervoor dat er altijd kuikenvoer beschikbaar is. Leven de kuikens samen met hun moeder, dan kun je haar tijdelijk ook kuikenvoer geven. De extra eiwitten in dit voer komen haar op dat moment goed van pas.
Let op: Geef kuikens nooit legkorrel, ook niet als je even zonder kuikenvoer zit. Legkorrel bevat veel te veel calcium voor jonge dieren en kan hun nieren blijvend beschadigen. Heb je echt even niets anders in huis? Kook dan een paar eieren en prak ze fijn met een vork. Heb je ook geen eieren? Dan kun je wat havermout fijnmalen in een blender. Maar gebruik deze noodoplossingen alleen als het echt niet anders kan.
8. Een geschikte voerbak
Kenmerken van een goede voerbak voor kuikens:
> Kan geen poep in komen. Kuikens zijn nogal geneigd om in de voerbak te gaan zitten, dus je moet zorgen dat dit niet kan. Mest is een grote infectiebron: dat wil je niet tussen het voer van je kuikens!
> Kunnen de kuikens geen voer uit knoeien. Sommige kuikens hebben de slechte gewoonte om met hun snavel alle voer uit de bak te gooien. Dit noemen ze uitsnavelen. Dit kun je voorkomen door de voerbak wat hoger neer te zetten: ongeveer zo hoog als hun rug. Op die manier kunnen ze er minder makkelijk voer uitgooien. Een voerbak met een opstaande rand is hiervoor heel geschikt, maar die zijn wat lastiger te vinden. Deze maatregelen zorgen er ook meteen voor dat de kippen geen voer uit de voerbak kunnen krabben met hun poten. Geknoeid kippenvoer brengt ongewenste gasten zoals naaktslakken, wilde vogels en muizen met zich mee. Deze dieren verspreiden ziektes, dus dat wil je voorkomen.
> Kunnen alle kuikens tegelijk uit eten. Om ruzie te voorkomen moeten alle kuikens tegelijkertijd kunnen eten.
> Zet de voerbak in de buurt van de warmte plaat als je kuikens zonder hun moeder houdt. Zet de bak er niet direct onder, maar ook niet verder dan 60 cm er vanaf.
Bij de meeste voerbakken voor kuikens moeten de kuikens er met de kop in. Dit soort bakken zijn niet zolang te gebruiken, omdat de kop er op een gegeven moment niet meer door past. Nog een voordeel van de bovenstaande bak is dat de moeder er ook gemakkelijk van kan mee-eten.
9. Maagkiezel
Kuikens hebben maagkiezel nodig als ze in een ren opgroeien waar ze naast de kuikenkorrel ook gras en andere dingen kunnen eten. Als de kuikens in een afgesloten hok zitten waar ze niks anders kunnen eten dan kuikenkorrel, hebben ze geen maagkiezel nodig. Je kunt maagkiezel zien als een soort tanden voor kippen. Waar wij mensen met onze tanden alles wat we eten in kleine stukjes maken, kunnen kippen dat niet. Om voedsel in kleine stukjes te maken, gebruiken ze maagkiezel. Maagkiezel gaat in de spiermaag zitten en samen met de spier zorgt het ervoor dat het voer wordt vermalen, zodat het op kan worden genomen voor de spijsvertering.
Maagkiezel moet ongeveer zo groot zijn als de teennagel van een kuiken. In het begin kan maagkiezel voor kippen wat te groot zijn. Je kunt dan kiezen voor maagkiezel voor kuikens of voor maagkiezel voor duiven. Verwar maagkiezel niet met grit, dit is wat anders. Kippen hebben pas grit nodig als ze +/- 18 weken oud zijn en bijna eieren gaan leggen.
10. Snacks
Als kippeneigenaar verwen je de kuikens natuurlijk graag met een extraatje. Maar geef niet te veel snacks: het basisvoer bevat alle belangrijke voedingsstoffen die je kuikens nodig hebben, dus je wil niet dat je kuikens zich vol eten met andere dingen. Als je dagelijks te veel snacks geeft, kun je je kippen overvoeden of juist ondervoeden. Als richtlijn is het een goed idee om niet meer dan één eetlepel aan snacks te geven, naast het standaard voer. Je kunt de kuikens trakteren met kleine stukjes vers fruit en groenten, zoals sla, stukjes appel en taugé. Je kunt ook kiemgroente voor ze maken, dit vinden ze heerlijk en is heel gezond.
Het is een goed idee om de snacks niet op de grond te leggen maar op zoiets als een bord, snijplank of een stuk karton. Dit alles om de kuikens zo min mogelijk in contact te laten brengen met elkaars mest.
Roerbak ei is een hele goede, gezonde snack voor kuikens en hun moeder. Je kunt dit bakken in een heel klein beetje olijfolie. Een gekookt eitje is ook heel gezond!
11. Een stofbad
Al als de kuikens een paar dagen oud zijn willen ze een stofbad kunnen nemen. Het kan er in het begin eng uit zien, maar het is heel erg gezond! Het kuiken maakt een holletje en gooit met de vleugels, snavel en poten allemaal zand over de rug en tussen de veren. Je kunt een stofbad voor kippen vergelijken met een douche bij mensen; het wordt gebruikt om schoon te worden en om te ontspannen. Wij gebruiken water om schoon te worden, kippen enkel zand. Kippen hebben namelijk geen water nodig om schoon te worden. Daarnaast helpt een stofbad om luizen, mijten en andere parasieten van zich af te schudden en om af te koelen tijdens warme zomerdagen. Het nemen van een stofbad is zelfs een sociale bezigheid die zorgt voor extra lichaamsbeweging.
Alle kippen hebben een stofbad nodig, maar niet altijd hoef jij er een te maken. Het belangrijkste is dat je kippen en kuikens áltijd een plek met droog zand ter hun beschikking hebben, ook tijdens regenachtige dagen. Als je kippen altijd een plek hebben waar droog zand ligt, dan hebben ze geen extra stofbad nodig. Maar als ze tijdens regenachtige dagen geen plek met droog zand ter beschikking hebben, dan is het echt belangrijk om die te realiseren. Je kunt een stofbad maken door zand op een plek in het hok van de kuikens te leggen. Dit kan speelzand zijn, maar tuinaarde is ook prima. Het maakt niet veel uit welke soort zand je gebruikt, als het maar droog blijft.
Mama kip neemt samen met haar kuikens een stofbad
Bronnen voor de wetenschappelijke onderzoeken:
1. Damerow, Gail: Hatching And Brooding Your Own Chicks. Storey, 2013.
2. Plamondon, Robert. Success with Baby Chicks. Norton Creek Press, 2003.
3. Jesse L. Grimes: Alternative litter materials for growing poultry. Department of Poultry Science, 2012.
4. M.C. Appleby, S.F. Smith, B.O. Hughes: Nesting, dust bathing and perching by laying hens in cages: effects of design on behaviour and welfare. Poultry Science, 1993.
5. Kathy Shea Mormino: The chicken chick's guide to backyard chickens. Verenigde Staten, 2017.
Misschien vind je dit ook interessant:
