Calcium is het meest voorkomende mineraal in het lichaam van een kip. Calcium is nodig voor de ontwikkeling van botten en eierschalen, maar ook voor de bloedstolling, spiersamentrekkingen, zenuwimpulsen en de hartslag. Als een hen een tekort aan calcium heeft, dan raakt haar lichaam uitgeput. Dit gebeurt vooral als een hen meer dan 5 eieren per week legt, of als de hen al ouder is. Alle kippen die eieren leggen hebben een calcium supplement nodig om te voorkomen dat ze last krijgen van botontkalking, legnood of een prolaps.
Wat gebeurd er als een kip een tekort aan calcium heeft?
1. Zwakke eierschalen of windeieren
Als een kip niet genoeg calcium binnenkrijgt, dan lukt het niet meer om een goede eierschaal te maken. Dit kan leiden tot zwakke eierschalen, of zelfs eieren zonder schaal (windeieren)
2. Kans op botontkalking
Als een kip te weinig calcium binnenkrijgt om een eierschaal te kunnen maken, wordt de benodigde calcium uit de botten onttrokken. Hierdoor is de kans op botontkalking/ osteoporose een stuk groter.
3. Meer kans op legnood
Door een tekort aan calcium kunnen de spiersamentrekkingen niet sterk genoeg zijn om een ei naar buiten te duwen. Hierdoor is de kip niet in staat om een ei te leggen, terwijl het ei wel klaarligt in de eileider. Als er vervolgens meerdere eieren klaar worden gemaakt, dan stapelen ze zich op in de eileider. Op dat moment kan een kip ook niet poepen, omdat de eieren de uitgang grotendeels blokkeren.
Typische pinguïn houding van een kip met legnood.
4. Meer kans op prolaps
Een tekort aan calcium kan ervoor zorgen dat het weefsel van de eileider die het ei daar buiten duwt, niet meer terug gaat. Dit noemen ze een verzakte eileider, ook wel een prolaps. Normaal gesproken hoort het weefsel direct weer terug te worden getrokken nadat het ei is gelegd, maar bij een prolaps gebeurt dit niet. Je ziet het weefsel dan buiten de cloaca hangen.
Prolaps bij een kip. Er kan ook een veel groter stuk weefsel uithangen.
Hoe kippen van calcium een eierschaal maken
Een hen heeft ongeveer 25 uur nodig om een ei te maken. Van die 25 uur, besteden ze 18 tot 20 uur aan het maken van de schaal. Dit gebeurt vooral ’s nachts, terwijl de kip slaapt. Een eierschaal bestaat voor 95% uit calciumcarbonaat. Om een eierschaal te kunnen maken, heeft een kip ongeveer 4 gram calcium nodig uit het voer. Voordat een kip het calcium kan opnemen, moet het worden afgebroken in de darm. Vanuit de darmen wordt het direct naar de schaalklier geleid, of het wordt opgeslagen in de botten. Hiervoor worden speciale delen van de botten gebruikt, het beenmerg. Dit is een soort sponsachtig deel in het midden van een hard, hol bot. Als ze geen calcium krijgen wanneer dat nodig is, dan gebruiken ze de calciumvoorraad uit het beenmerg. Als dit te vaak gebeurd, worden de botten steeds brozer.
Winterstop: in de winter stoppen de meeste kippen een aantal weken met het leggen van eieren. Op dat moment gaat het lichaam van de kip het calcium in de botten aanvullen, zodat de sterkte van het skelet wordt hersteld. Een winterstop is dus eigenlijk heel belangrijk voor de gezondheid van je kippen.
Wanneer heeft een kip extra calcium nodig?
Altijd als ze eieren leggen! Het beste is om twee weken voordat ze gaan leggen te beginnen met het aanbieden van extra calcium. Maar je kunt ook wachten tot het eerste ei is gelegd. Verander op dat moment, als je hennen nog jong zijn, ook geleidelijk van kuikenvoer naar legkorrel, omdat dat meer calcium bevat.
Er zit wat bloed aan dit ei, dat is normaal bij een van de eerste eitjes. De omgeving van de cloaca waar het ei uitkomt, wordt op dat moment wat opgerekt door het ei. Hierdoor kan er een klein scheurtje in een bloedvat ontstaan waar een beetje bloed bij vrij komt.
Hoeveel calcium hebben mijn kippen nodig?
De hoeveelheid calcium die een hen nodig heeft om sterke eierschalen te maken varieert per leeftijd, dieet, de hoeveelheid eieren en de gezondheid. Oudere hennen hebben meer calcium nodig dan jongere hennen. Dit komt doordat hun botten in de loop der jaren al door het leggen van eieren zijn uitgeput.
Wat zegt de kwaliteit van de eierschaal over calcium?
> Dunne eierschalen: wil zeggen dat er te weinig calcium wordt opgenomen in het lichaam van de kip. Dit kan komen doordat de kippen geen goed, compleet voer krijgen, geen calcium supplement krijgen aangeboden of door onderstaande oorzaken:
* Een vitamine D tekort: Calcium heeft vitamine D nodig om in het lichaam op te kunnen worden genomen. Een tekort aan vitamine D kan een tekort aan calcium veroorzaken.
* Bij oudere hennen: zijn de calciumreserves vaak aangetast. Ze leggen grotere eieren, met dunnere schalen. Een goed, compleet voer en een goed calciumsupplement aanbieden is het enige wat je kan doen.
* In de zomer: zijn de schalen vaak wat dunner dan normaal. Dit komt doordat kippen minder eten tijdens warme zomerdagen, en veel drinken. Het voer gaat sneller door de darmen heen als er veel wordt gedronken, waardoor het lichaam minder tijd heeft om het calcium op te nemen.
> Dikke eierschalen: in de winter zijn de eierschalen dikker en sterker. Dit komt doordat de meeste kippen in de winter minder vaak een ei leggen. Maar het komt ook doordat kippen in de winter meer eten om warm te blijven. Als ze meer legkorrel eten krijgen ze vanuit daar meer calcium binnen, waardoor de schalen steviger zijn dan in de andere seizoenen.
> Windei: dit is een ei met een hele zachte schaal. Dit kan voorkomen als een kip op haar piek van het leggen van eieren zit. Het lichaam kan het maken van eieren dan bijna niet bijhouden. Maar het kan ook een teken zijn van stress, zoals een verhuizing of schrik door roofdieren.
Welk calcium supplement is geschikt?:
Let op: Verwar oesterschelpen niet met maagkiezel. Maagkiezel blijft in de spiermaag en wordt gebruikt om voedsel te malen. Maagkiezel wordt niet opgenomen door de darmen. Terwijl dat bij Oesterschelpen juist de bedoeling is om calcium op te kunnen nemen. Maagkiezel is ook heel belangrijk voor kippen. Dit kun je in een apart bakje in de ren zetten of 1 keer per maand wat rondstrooien in de ren, zodat de kippen het zelf opscharrelen.
Bronnen voor de wetenschappelijke onderzoeken:
1. Sandra Stuttgen: Life Cycle of a Laying Hen. University of Wisconsin-Madison, 2018.
2. MacIsaac, J. L., Anderson, D. M., & Safamehr, A: Evaluation of whelks as an alternative source of calcium in laying hens. The Journal of Applied Poultry Research, 2016.
3. Areco, V., Rivoira, M. A., Rodriguez, V., Marchionatti, A. M., Carpentieri, A., & de Talamoni, N. T: Dietary and pharmacological compounds altering intestinal calcium absorption in humans and animals Nutrition. Research Reviews, 2015.
4. Bradbury, E. J: Nutritional geometry of calcium and phosphorus nutrition in broiler chicks. Growth performance, skeletal health and intake arrays. Animal, 2014.
5. McDonald, Debra, PhD: Nutritional Considerations. Clinical Avian Medicine, 2014.
6. Stanford, Michael, BVSc: Calcium Metabolism. Clinical Avian Medicine, 2014.
Misschien vind je dit ook interessant:
